Racibórz

Racibórz – miasto w południowej Polsce, w województwie śląskim, siedziba władz powiatu raciborskiego. Racibórz jest obok Opola jedną z historycznych stolic Górnego Śląska, gdzie rezydowali książęta opolsko-raciborscy.

Nazwa miasta pochodziła najprawdopodobniej od słowiańskiego imienia „Racibor” („Ratibor” – forma zgermanizowana). Według Weltzla pochodziła ona od czasownika „rati” = orać i „bor” = bór, las. Inne źródła nadają temu imieniu znaczenie „walczący na wojnie” bądź „chętny do boju”. , co jest zgodnie z ostatnimi badaniami onomastycznymi. Nazwa miasta pochodzi od dwóch znaczeniowo tożsamych słów „rati=walczyć” oraz „boriti=walczyć” i oznacza „walczący na wojnie”. Imię Racibor było charakterystyczne we wczesnym średniowieczu dla książąt pomorskich oraz obodrzyckich. Nadawano władcom imię Racibor być może na dobrą wróżbę, aby „walczyli i zwyciężali w boju”.

Położenie

Racibórz znajduje się w południowej części Polski, a jego współrzędne geograficzne to 18º 13' długości geograficznej wschodniej i 50º 05' szerokości geograficznej północnej. Miasto jest oddalone o 30 km od Ostrawy, 75 km od Katowic, 75 km od Opola, 145 km od Krakowa, 160 km od Wrocławia oraz 350 km od Warszawy.

Racibórz pod względem administracyjnym leży w południowo-zachodniej części województwa śląskiego, w powiecie raciborskim, niedaleko granicy z Czechami. Graniczy od północy z gminami Rudnik i Nędza, od wschodu z gminami Kornowac i Lyski, od zachodu z gminą Pietrowice Wielkie, a od południa z gminami Krzanowice, Krzyżanowice i Lubomia

Racibórz jest centralnym miastem powiatu, który tworzą obok Raciborza miasta Kuźnia Raciborska i Krzanowice, jak również duże gminy wiejskie Krzyżanowice, Nędza, Rudnik, Kornowac i Pietrowice Wielkie. Swoją siedzibę w mieście mają Starostwo Powiatowe, a także oddziały instytucji takich jak Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna, Wojewódzki Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych, Ośrodek Doradztwa Rolniczego, Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.

Miasto położone jest częściowo na Płaskowyżu Głubczyckim oraz w Kotlinie Raciborskiej, mezoregionach Niziny Śląskiej. Racibórz leży nad rzeką Odrą w dolinie górnej Odry. Sąsiadująca z nią Kotlina Raciborska otoczona jest od południa przez Pogórze Karpackie, od zachodu przez Góry Opawskie, należące do Sudetów Wschodnich, a od północy przez próg Wyżyny Śląskiej. Niewielki obszar zachodniej części miasta leży na Płaskowyżu Rybnickim będącym mezoregionem Wyżyny Śląskiej.

Historycznie Racibórz jest położony na Górnym Śląsku. Administracyjnie od 1741 r. jest w powiecie raciborskim. Do 1945 r. pozostawał w granicach Niemiec, choć jedna z dzielnic Raciborza, Brzezie (do 1975 r. samodzielna wieś) znalazła się po polskiej stronie granicy już w 1922 r. W latach 1950–1975 miasto administracyjnie należało do województwa opolskiego, natomiast w latach 1975–1998 do województwa katowickiego.

Według danych z 31 grudnia 2009 r. powierzchnia Raciborza wynosi 75,01 km², co stanowi 13,78% powierzchni powiatu. Stawia to miasto na 56. pozycji w Polsce pod względem powierzchni.

Historia

1108 – historyczna wzmianka o Raciborzu w kronice Galla Anonima, bitwa pod Raciborzem

1172-1173 – Mieszko I Plątonogi otrzymuje oddzielne Księstwo Raciborskie,

1211-1217 – lokacja Raciborza na prawie flamandzkim przez księcia Kazimierza I,

1241 – zwycięska obrona miasta przed Tatarami, według legendy pod dowództwem Bartka Lasoty,

1246 – powstanie klasztoru dominikanów, w którym zapisano pierwsze polskie zdanie „Gorze szą nam stało”, czyli „Gorzej się nam stało”

1280-1287 – budowa gotyckiego zamku i kaplicy na Ostrogu,

1287 – konflikt na terenie Raciborza biskupa Tomasza II i księcia śląskiego Henryka IV Prawego,

1296 – datacja zachowanej pieczęci z herbem miasta: pół orła i pół koła,

1299 – książę Przemysław przekazuje władzę w Raciborzu radzie miejskiej według prawa magdeburskiego: miasto otoczone jest murami obronnymi z trzema bramami; założenie klasztoru dominikanek,XIII wiek – w Raciborzu bito monetę z napisem „MILOST”, mennica z przerwami działała do 1715 r.,

1302 – wzmianka o szkole parafialnej,

1318 – plaga szarańczy,

1336 – umiera ostatni piastowski książę raciborski Leszek; księstwo przechodzi w ręce czeskich Przemyślidów,

1521 – śmierć ostatniego księcia z dynastii Przemyślidów – Walentyna,

1532 – po śmierci księcia Jana Opolskiego Księstwo Raciborskie przechodzi w ręce Hohenzollernów, potem Habsburgów,

1567 – wzmianka o istnieniu browaru zamkowego, obecnie najstarszego browaru w Polsce,

1586 – przywilej cesarza Rudolfa II porządkuje żeglugę na Odrze; Racibórz do końca XIX w. jest miastem portowym,

1670 – wzmianka o działaniu poczty,

1683 – Jan III Sobieski ucztuje na zamku w drodze na odsiecz Wiednia,

1727 – wzniesienie na Rynku Kolumny Maryjnej dłuta Johanna Melchiora Österreicha,

1742 – Racibórz wraz z większością Śląska staje się częścią Prus,

1788 – nieudana próba zabójstwa króla pruskiego Fryderyka II,

1819 – otwarcie gimnazjum,

1826 – oddanie do użytku budynku sądu według projektu Schinkla,

1846 – miasto uzyskało połączenie kolejowe z Wrocławiem,

1849 – uruchomienie linii telegraficznej Wiedeń – Racibórz – Berlin,

1858 – oddanie do użytku gazowni miejskiej,

1882 – w gimnazjum uczył się poeta Jan Kasprowicz,

1889 – ukazał się pierwszy numer polskich „Nowin Raciborskich”,

1904 – uruchomienie elektrowni miejskiej,

1911 – otwarcie Domu Polskiego Strzecha,20 marca 1921 – plebiscyt górnośląski: w Raciborzu (9,13%) uprawnionych oddaje głos za Polską, natomiast(87,98%) głosujących opowiada się za przynależnością miasta do Niemiec, w tym prawie 24% tzw. emigrantów plebiscytowych (ściągniętych na tereny plebiscytowe w celu podniesienia końcowego rezultatu; wniosek o prawo głosu dla emigrantów złożyła Polska, ale w praktyce znaczna większość z nich głosowała na Niemcy),

1921 – przeprowadzono plebiscyt na Górnym Śląsku i wybuchło III powstanie śląskie, w którego wyniku 437 ha obszaru dzisiejszego miasta przekazano Polsce,

1939 – w mieście stacjonuje przed atakiem na Polskę niemiecka 14 Armia,

1945 - wojska radzieckie 31 marca zdobywają (po dwumiesięcznym oblężeniu) Racibórz;9 maja polska administracja obejmuje władzę;10 maja w mieście zostają ulokowane czechosłowackie władze powiatowe

1946 – powstanie pierwszej polskiej szkoły podstawowej SP 1,

1958 – obchody IX wieków Raciborza; otwarcie odbudowanego Domu Kultury „Strzecha”,

1975 – miasto wraz z powiatem raciborskim zostały włączone do województwa katowickiego,

1986 – otwarcie Młodzieżowego Domu Kultury.

1990 – przeprowadzono pierwsze demokratyczne wybory do Rady Miejskiej,

1991 – podpisano umowę partnerską z miastem Opawa w Czechach,

1992 – podpisano umowę partnerską z Roth w Niemczech,

1993 – otwarto przejście graniczne Pietraszyn-Sudice,

1997 – Racibórz został dotknięty największą od stuleci klęską powodzi,

1999 – ukształtował się nowy podział administracyjny kraju – powstał powiat raciborski (1 września), powstał Euroregion Silesia (20 września),

2001 – jako pierwsze miasto w Polsce i Europie uzyskano certyfikat Zarządzania Środowiskowego według normy ISO 14001,

2002 – podpisano umowę partnerską z miastem Kaliningrad w Rosji (5 marca), oraz z miastem Leverkusen w Niemczech (18 marca), zorganizowano III Dożynki Województwa Śląskiego, przeprowadzono pierwsze bezpośrednie wybory na prezydenta, burmistrza, wójta,

2005 – reaktywowano browar raciborski i podpisano umowę partnerską z miastem Kędzierzyn-Koźle,

2008 – 900-lecie miasta..

Projekt wykonany w ramach zadania